Nằm bên dòng sông Trà Bồng thơ mộng, thuộc thị trấn Châu Ổ, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi, làng gốm Mỹ Thiện không chỉ là làng nghề mà còn lưu giữ giá trị văn hóa sâu sắc. Ra đời từ đầu thế kỷ XVII, Mỹ Thiện là một trong những làng gốm sớm nhất khu vực, tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng từ nồi, chum, chậu kiểng đến bình hoa, ấm trà tinh xảo.
Làng gốm Mỹ Thiện hình thành cuối thế kỷ XVIII – đầu XIX, do Phạm Công Đắc và Nguyễn Công Ất từ Thanh Hóa vào Quảng Ngãi khai lập. Gốm Mỹ Thiện mang dấu ấn giao thoa Việt – Chăm hơn 200 năm, tạo phong cách riêng nổi tiếng miền Trung. Thời cực thịnh, gốm được tiêu thụ khắp trong nước, xuất sang Lào, Campuchia và lan tới nhiều tỉnh miền Trung – Nam. Gốm còn theo đường bộ, sông lên Bắc Tây Nguyên, để lại dấu ấn trong đời sống các dân tộc thiểu số; nhiều ché rượu cần từ Mỹ Thiện vẫn được xem là tài sản quý, minh chứng cho giá trị bền vững của nghề.
Nghệ nhân Đặng Văn Trịnh vẫn kiên trì khắc họa hoa văn cổ truyền trên gốm Mỹ Thiện, như rồng năm móng thời Lý tượng trưng sự cao quý, cành trúc biểu trưng cho người quân tử và may mắn, Hình chuột “chuột sa hũ nếp” tượng trưng cho no đủ, sung túc và hy vọng gửi gắm trong từng sản phẩm. Ngoài ché, bình, ly hay chậu, ông còn sáng tạo thùng gốm đựng gạo ba đến bốn tầng, thậm chí làm chum muối mắm 100 lít ghép sáu tầng - đòi hỏi tay nghề tinh xảo.
NGƯỜI GIỮ LỬA
Điều mà nghệ nhân Đặng Văn Trịnh trăn trở là chẳng muốn mình cũng góp vào dấu chấm hết cho một làng nghề bởi vốn Mỹ Thiện đã tồn tại trên 200 năm.
Sau hơn hai thế kỷ thăng trầm, làng gốm Mỹ Thiện nay chỉ còn nghệ nhân Đặng Văn Trịnh, ngoài 60 tuổi, vẫn miệt mài giữ lửa nghề. Trong căn nhà nhỏ cuối ngõ, lò gốm của ông luôn đỏ lửa, rộn ràng tiếng khách, tiếng gõ đất và tiếng cười của vợ chồng – những người thợ cuối cùng của làng.
Ngày nào ông bà cũng tự làm mọi công đoạn: nhào đất, tạo hình, khắc hoa văn, nhóm lò và nung gốm. Với ông Trịnh, mỗi sản phẩm là kết tinh tâm huyết và hơi thở truyền thống. Ông kể tuổi thơ gắn với đất sét và lời chỉ dạy của cha – người truyền bí quyết nghề hơn 200 năm tuổi.